Gaur arratsaldean, errepublika egunez, Institutuko 3. eta 4. mailakoekin Hernaniko Gudarien Plazan izan gara. Argazkilari eta Kazetari rolak hartu eta hauek bezala gure ingurua aztertzen ibili gara.
Historiako gertakari askoren testigu izan da gure herriko plaza. Bonbardaketak, dantzari, abeslari eta bertsolarien plaza publikoa, elizako jarduerei lotutako jaialdi eta ospakizun alai eta tristeen testigu, jendearen joan etorriak egunero ikusten dituena, erromesen geldiune…
Baina gaurkoan ez dugu Udaletxea erretratatu nahi izan. Gaurkoan Udaletxetik ikusten genuena erretratatu nahi izan dugu.
Orain ezagutzen dugun Udaletxea ez da beti horrelakoa izan.
Bigarren karlistadan, (1875eko irailaren 16an arratsaldeko lau eta erdietan), Santiomendin kokatutako bateriatik karlistek jaurtitako granada batek jo zuen Udaletxeko fatxada nagusia eta leherketaren ondorioz eraikina desegin zen eta zenbait hildako eta zauritu ere eragin zituen.
Ohore handia izan zen Joakin Fernandez Ayarragaray arkiteko hernaniarrarentzat Udaletxe berria eraikitzeko lanen ardura. Ordurako Sevillan arkitektura lan garrantzitsuak egin zituen: Roma hotela,
Madrid Hotela, Atalayas kontearen etxea, Portellatarren etxea, Montpensier Dukeen Jauregia Sanlucar de Barramedan, Parisko konteen jauregia Villamanriquen, Eritañako lorategia eta baita Sevillako katedraleko berritze lanak ere. Udalak Hernanin egindako lan ederrarengatik saria ere eman zion: diamantezko botoiak eman zizkioten opari.
Urte batzuen buruan, 1899an hain zuzen, bukatu ziren obrak eta udaletxera itzuli ziren udal zerbitzu guztiak. 134.000 pezetatako kostua izan zuten Udala berreraikitzeko lanek.
Urte bat lehenago 1887ko martxoaren 11n, goizeko 11:00etan udaletxe berriaren lehen harria jarri zutenean zeremonia handi bat ospatu zen. Zeremonia horretan besteak beste, zinkazko kaxa bat kokatu zen sarrerako ataburupean eta bertan ekitaldi horretako akta, egun horretako prentsa lagin batzuk eta zilarrezko eta kobrezko txanpon batzuk jarri ziren.
Hor jarraitzen ote du altxorrak?
Hauek dira guk egindako argazkiak:
11 Hitz 11 Txoko 
PLAZAN BIZITUTAKO INSTANTEA
Uda batean ezkontza bat egon zen Hernaniko plazan. Eguraldia oso ona egiten zuen, kaleko lurra lorez
beteta zegoen eta alfonbra bat bezala zegoen apainduta dena. Jendea pozik zegoen eta oso jantzi dotoreak zituzten soinean jantzita. Plaza oso luzea eta polita zen.
Sounhaila
Atsegin dutAtsegin dut